Bốn nhà khoa học Mỹ thắng giải cao nhất VinFuture 2025

Tối 5/12, lễ trao giải thưởng khoa học VinFuture 2025 diễn ra tại Nhà hát Hồ Gươm, Hà Nội. Sự kiện có Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Bí thư thành ủy Hà Nội Nguyễn Duy Ngọc, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng tham dự cùng nhiều lãnh đạo bộ, ngành và hàng trăm nhà khoa học, CEO công nghệ. Đây là năm thứ năm giải thưởng VinFuture được tổ chức, nhằm vinh danh những phát minh, công nghệ đột phá, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của hàng triệu người.

Sau nghi lễ chào cờ, chương trình mở đầu với bài phát biểu của GS Richard Henry Friend - Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng VinFuture.

Ông Richard Henry Friend nói tới giá trị của các công trình nghiên cứu và mục đích của giải thưởng là đóng góp vào tương lai tốt đẹp hơn cho hành tinh và các thế hệ tiếp theo. "Những lợi ích mà các phát minh mang lại là vô cùng rõ ràng, đằng sau đó là những câu chuyện đầy cảm hứng về trí tuệ, nghị lực và niềm tin vào khoa học", ông nói.

Nhấn mạnh thêm về uy tín giải thưởng ông cũng nhắc tới những nhà khoa học từng được giải VinFuture sau đó được xướng tên ở giải Nobel. Trong đó có Giáo sư Omar Yaghi - chủ nhân Giải đặc biệt VinFuture dành cho Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới năm 2021, được vinh danh tại giải Nobel Hóa học 2025, và một số nhà khoa học khác.

Chương trình được tiếp nối với phát biểu của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn. Ông đánh giá, giải thưởng VinFuture không chỉ tôn vinh các công trình khoa học xuất sắc mà còn tạo diễn đàn đối thoại giữa giới khoa học, doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách, từ đó hình thành nhiều cách tiếp cận và mô hình hợp tác mới.

Chủ tịch Quốc hội cũng ghi nhận và đánh giá cao nỗ lực bền bỉ của những người sáng lập, đã dành nguồn lực lớn để phát triển giải thưởng, góp phần lan tỏa giá trị nhân văn của khoa học và giới thiệu tới thế giới hình ảnh đất nước, con người Việt Nam giàu lòng nhân ái và khát vọng phát triển.

Bối cảnh thế giới đang đối mặt với biến đổi khí hậu và nhiều rủi ro chưa từng có, ông cho biết Việt Nam đã ban hành nhiều chủ trương quan trọng về đổi mới tư duy pháp luật, phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, hội nhập quốc tế, phát triển kinh tế tư nhân... Trong đó, khoa học, công nghệ và chuyển đổi số được xác định là động lực của giai đoạn mới.

"Việt Nam mong muốn tiếp tục hợp tác với cộng đồng khoa học quốc tế trong nghiên cứu các vấn đề chung của nhân loại, chuyển giao công nghệ, phát triển mô hình tăng trưởng xanh và bao trùm", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Ông cũng khẳng định cam kết của Việt Nam về việc xây dựng môi trường pháp lý minh bạch, tạo điều kiện thuận lợi để các mô hình đổi mới sáng tạo được triển khai hiệu quả, an toàn, đóng góp tích cực vào sự phát triển của khu vực và thế giới.

Phát biểu của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn được đông đảo nhà khoa học, quan khách có mặt trong khán phòng tán dương bằng những tràng pháo tay.

Ở phần vinh danh, giải thưởng VinFuture 2025 tìm ra chủ nhân của 4 hạng mục, trong đó giải chính trị giá 3 triệu USD, và ba giải đặc biệt, mỗi giải 500.000 USD.

Giải thưởng chính VinFuture 2025 được trao cho TS Douglas R. Lowy, TS John T. Schiller, TS Aimée R. Kreimer và GS Maura L. Gillison (Mỹ) vì những khám phá và phát triển vaccine HPV nhằm phòng ngừa các khối u do virus papilloma ở người (HPV) gây ra.

Nhiều tràng pháo tay từ khán phòng liên tục vang lên, khi Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn trao giải thưởng chính VinFuture 2025 cho bốn nhà khoa học.

Ở ba giải đặc biệt còn lại, Giáo sư Mexico - bà María Esperanza Martínez-Romero nhận giải đặc biệt dành cho nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển vì những tiến bộ trong nghiên cứu sinh thái vi sinh vật và cơ chế cố định nitơ cộng sinh tại các hệ sinh thái nhiệt đới.

Giải đặc biệt dành cho nhà khoa học nữ được trao cho GS Mary-Claire King (Mỹ) nhờ việc phát hiện gene BRCA1 liên quan đến nguy cơ ung thư vú và buồng trứng. Nghiên cứu của bà đặt nền móng cho các xét nghiệm di truyền, chương trình tầm soát và điều trị theo hướng cá thể hóa.

Trong khi đó, 5 tác giả gồm GS Venkatesan Sundaresan (Mỹ), GS Raphaël Mercier (Đức), TS Emmanuel Guiderdoni (Pháp), TS Imtiyaz Khanday (Mỹ) và TS Delphine Mieulet (Pháp) được vinh danh ở giải đặc biệt dành cho nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới, vì những đổi mới trong phát triển các loại cây trồng lai có khả năng tự nhân giống.

Phát biểu khi nhận giải, các nhà khoa học đều bày tỏ niềm vui, xúc động, gửi lời tri ân gia đình, đồng nghiệp và người sáng lập giải thưởng. "May mắn là chúng tôi đã thành công. Tôi biết ơn những ai đã tin tưởng và đồng hành", TS John T. Schiller - một trong những chủ nhân của giải thưởng chính nói.

Còn dưới sân khấu, GS Quarraisha Abdool Karim - chủ nhân Giải đặc biệt VinFuture 2021 muốn gửi gắm mong muốn xa hơn. Bà cho rằng, một quốc gia đầu tư nghiêm túc vào khoa học, quốc gia đó sẽ phát triển bền vững và mạnh mẽ hơn. Bà hy vọng tương lai sẽ có thêm nhiều nhà khoa học Việt Nam được xướng tên, có giải thưởng riêng cho họ, đóng góp vào kho tàng tri thức và tiến bộ chung của thế giới.

Chương trình vinh danh đan xen công bố trao giải với các tiết mục âm nhạc đặc sắc. Trong đó, tiết mục "Đất nước lời ru - Phù Đổng Thiên Vương" do ca sĩ Đức Phúc thể hiện tạo điểm nhấn nghệ thuật độc đáo, kết hợp giữa âm nhạc truyền thống và hiện đại. Mở màn bằng những câu hát hào hùng trong ca khúc Đất nước lời ru, khán giả được dẫn dắt vào không gian đầy cảm xúc, nơi vẻ đẹp quê hương, tình yêu đất nước và sự tự hào dân tộc được khắc họa bằng giai điệu hiện đại.

Tiếp đến là màn trình diễn violin House of Batch của nghệ sĩ Ezinma Ramsay kết hợp giữa âm nhạc cổ điển và công nghệ hiện đại, mang đến trải nghiệm mới mẻ cho khán giả.

Tâm điểm của phần âm nhạc là sự xuất hiện của ca sĩ, nhạc sĩ và nghệ sĩ piano người Mỹ Alicia Keys. Cô trình diễn ba bài hát, đưa khán giả đi từ bùng nổ đến sâu lắng bằng chất giọng giàu cảm xúc và ngón đàn piano tinh tế.

Chương trình khép lại với tiết mục hợp xướng "This is me" do Dàn hợp xướng Việt Nam thể hiện. "Chúng ta khác biệt, nhưng chúng ta đều đáng giá" - lời bài hát vang vọng khán phòng, gửi thông điệp mạnh mẽ về khát vọng sống tích cực, niềm tin vào giá trị bản thân trong cộng đồng.

Trọng Đạt